به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

آسمان در شب یلدا چه خواهد کرد؟

تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۷۱۱۸۳

علی عسگری، منجم آماتور و پژوهشگر نجوم در رابطه با اهمیت مبحث علمی و نجومی شب یلدا در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: زمین یک محوری دارد به نام محور فرضی که به دور آن چرخش می‌کند و از این چرخش زمین به دور محور فرضی شبانه‌روز پدید می‌آید. این محور فرضی نسبت به خط عمود بر صفحه مدار زمین، حدودا ۲۳.۷ درجه انحراف دارد و این انحرافِ صفحه باعث می‌شود که ساکنان زمین از خط استوا تا قطب شمال و از خط استوا تا قطب جنوب دو نوع آب و هوای متفاوت، دو فصل متفاوت و نیز طول شبانه روز‌های متفاوتی را تجربه کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به عبارتی، تمام اتفاقاتی که در نیمکره شمالی رخ می‌دهد، عکس آن در نیمکره جنوبی رخ می‌دهد.

اول تیرماه؛ انقلاب تابستانی در نیم‌کره شمالی زمین

این منجم آماتور افزود: از قطب شمال تا قطب جنوب دقیقا ۱۲ ساعت روز و ۱۲ ساعت شب وجود دارد. اما زمانی که وارد فصل بهار می‌شویم روزِ قطب شمال آغاز می‌شود، یعنی ۶ ماه برای آن‌ها روز خواهد بود. از قطب شمال تا خط استوا طول روزهایشان کم کم بلند می‌شود، خورشید در تابستان زاویه می‌گیرد و طول روز‌ها بلند می‌شود (به عبارتی از دید ما زاویه می‌گیرد، نه اینکه خورشید حرکت کند). بلندترین روز و کوتاه‌ترین شبی که ما تجربه می‌کنیم یکم تیرماه است که به عبارتی آخرین شب خردادماه می‌شود. دقیقاً عکس این اتفاق در نیم‌کره جنوبی رخ می‌دهد، یعنی برای نیم‌کره جنوبی شب یلدا است و ساکنان نیم‌کره جنوبی بلندترین شب و البته کوتاه‌ترین روز را تجربه می‌کنند. اول تیرماه را در نیم‌کره شمالی، انقلاب تابستانی و در نیم‌کره جنوبی انقلاب زمستانی می‌نامند.

اول دی‌ماه؛ انقلاب زمستانی

علی عسگری ادامه داد: بعد از یکم تیرماه، تا مدتی طول روز نسبت به بلندترین روز ثابت می‌ماند و پس از آن کم کم تا اول مهرماه، طول روز کوتاه می‌شود. مجدد از قطب شمال تا قطب جنوب ۱۲ ساعت روز و ۱۲ ساعت شب می‌شود. شب برای قطب شمال آغاز می‌شود، یعنی ۶ ماه شب شروع می‌شود و خورشید برای قطب جنوب طلوع می‌کند و تا ۶ ماه دیگر غروب نمی‌کند. اینجا، از مهرماه طول روز‌های ما کوتاه می‌شود، ارتفاع خورشید پایین می‌آید و زاویه‌اش کم می‌شود. در واقع، ما در آخر آذرماه و شب یکم دی‌ماه بلندترین شب سال را داریم و یکم دی‌ماه کوتاه‌ترین روز سال را تجربه می‌کنیم. به عبارتی، اول دی‌ماه را در نیمکره شمالی انقلاب زمستانی و در نیم‌کره جنوبی انقلاب تابستانی می‌نامند.

اهمیت عرض جغرافیایی بر طول روز و شب

این پژوهشگر نجوم درباره تأثیر و اهمیت عرض جغرافیایی بر طول روز و شب، تصریح کرد: هر چقدر عرض جغرافیایی را بالاتر برویم، طول شب بیشتر می‌شود، برای مثال، زمانی که وارد منطقه شمالی کشور روسیه یا شهر کازان روسیه بشویم، طولانی‌ترین شب ممکن است ۲ یا ۳ ماه ادامه داشته باشد، یعنی خورشید دیگر طلوع نمی‌کند که به آن شب‌های سفید نیز می‌گویند. گاهی هوا یک مقدار روشن می‌شود، اما خورشید بالای خط افق نمی‌آید و شما خورشید را ندارید. این را امتدادش دهید تا بالاترین عرض جغرافیایی تا قطب شمال که دیگر خورشید تا یک ماه اصلا طلوع نمی‌کند. برای درک اهمیت عرض جغرافیایی، باید گفت که طول شب یلدایی که ساکنان شهر چابهار با ساکنان اردبیل تجربه می‌کنند، متفاوت است. یعنی کسانی که در جنوبی‌ترین نقطه کشور هستند، برای آن‌ها طول شب کمتر است و هر چه در مسیر عرض جغرافیایی بالاتر می‌رویم، طول شب یلدا بلندتر می‌شود.

انحراف محور زمین نسبت به خط عمود بر صفحه مدار؛ دلیل نجومی شب یلدا

وی با اشاره به اهمیت انحراف محور زمین نسبت به خط عمود بر صفحه مدار و تاثیر آن بر پدیده‌ها و رویداد‌های نجومی، ادامه داد: زمانی که می‌گوییم در زمستان ارتفاع خورشید کم می‌شود یعنی خورشید از جنوب شرقی طلوع می‌کند و در جنوب غربی هم غروب می‌کند. وقتی خورشید از جنوب شرقی طلوع می‌کند، ارتفاع خیلی کمی می‌گیرد و سریع هم غروب می‌کند و مسافت زیادی را در آسمان طی نمی‌کند و یک دی ماه چنین اتفاقی رخ می‌دهد. دقیقا برعکس آن، در یک تیر ماه که ما بلندترین روز سال را تجربه می‌کنیم، خورشید از شمال شرق طلوع می‌کند و در شمال غرب هم غروب می‌کند و به این شکل مسافت زیادی را در آسمان طی می‌کند و ارتفاع زیادی می‌گیرد. این می‌شود بلندترین روز ما و به عبارتی می‌توانیم بگوییم گرم‌ترین روز سال. همه این موارد دلیلش یک چیز است و آن انحراف محور زمین نسبت به خط عمود بر صفحه مدار است. علت پدیده نجومی شب یلدا نیز وجود انحراف محور زمین است.

علی عسگری، در پایان ادامه داد: در قوانین فیزیک و در آسمان مدار دایره‌ای نداریم و تمام مدار‌های طبیعت بیضی شکل هستند، حتی مدارماه به دور زمین و مدار زمین به دور خورشید. اگر ما مدار زمین به دور خورشید را در نظر بگیریم یک مدار بیضی شکل است و بیضی دو کانون دارد و در واقع خورشید روی یکی از مدار‌های کانون زمین قرار دارد، با این حساب زمین گاهی اوقات در دورترین فاصله از خورشید قرار می‌گیرد. اکثر مردم تصور می‌کنند فاصله دور و نزدیکی به خورشید باعث پیدایش فصل و طول شبانه روز می‌شود، اما دقیقا عکس این تصور صادق است، یعنی زمانی که ما در فصل زمستان هستیم، اتفاقا در نزدیکترین فاصله به خورشید قرار داریم و زمانی که در تابستان هستیم، در دورترین فاصله نسبت به خورشید قرار داریم و این قضیه برای نیم‌کره جنوبی کاملا برعکس می‌شود، نیم‌کره جنوبی علاوه بر اینکه در فصل زمستان هستند در دورترین فاصله از خورشید هم هستند به خاطر همین گرمای قطب جنوب از قطب شمال پایین‌تر و سردتر است، چون هم در فصل زمستان است و هم در دورترین فاصله از خورشید قرار دارد.

منبع: ایسنا

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: شب یلدا آسمان دورترین فاصله عرض جغرافیایی نیم کره جنوبی بلندترین روز خورشید قرار قطب شمال نیم کره کره شمالی رخ می دهد ترین روز قطب جنوب شب یلدا ۱۲ ساعت طول روز ترین شب دی ماه تا قطب طول شب

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۷۱۱۸۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دنباله‌داری که هنوز نیامده سر و صدا به پا کرده و از ستارگان هم درخشان‌تر خواهد بود

ستاره‌شناسان به تازگی دنباله‌داری را کشف کرده‌اند که وقتی سال آینده در آسمان نمایان شود می‌تواند از بسیاری از ستاره‌ها درخشان‌تر باشد.

به گزارش ایسنا، اخترشناسان دنباله‌دار جدیدی را کشف کرده‌اند که پتانسیل آن را دارد که خبر مهم سال آینده باشد. اگرچه این دنباله‌دار که C/۲۰۲۳ A۳ یا «سوچینشان-اطلس»(Tsuchinshan–ATLAS) نامیده می‌شود هنوز بیش از ۱۸ ماه تا نزدیک‌ترین فاصله‌اش به زمین و خورشید باقی مانده است، اما در حال حاضر در رسانه‌های اجتماعی سر و صدا به پا کرده است و مقالات خوش‌بینانه‌ای درباره اینکه چگونه می‌تواند منظره‌ای تماشایی ایجاد کند نوشته شده است.

معرفی دنباله‌دار سوچینشان-اطلس

به نقل از اسپیس، هر ساله، چند ده دنباله‌دار جدید کشف می‌شود. دنباله‌دارها گلوله‌های برفی هستند که در مسیرهای بسیار طولانی به دور خورشید حرکت می‌کنند. اکثریت قریب به اتفاق آنها آنقدر ضعیف هستند که با چشم غیر مسلح نمی‌توان آنها را مشاهده کرد. اما شاید یک دنباله‌دار در سال آینده به لبه دید با چشم غیر مسلح نزدیک شود.

گاهی اوقات، یک دنباله‌دار بسیار درخشان‌ از راه می‌رسد. از آنجا که دنباله دارها اجرامی با زیبایی زودگذر و گذرا هستند، کشف یک دنباله‌دار درخشان همیشه هیجان‌انگیز است.

دنباله‌دار سوچینشان-اطلس مطمئنا یک گزینه مناسب است. این دنباله‌دار که به‌طور مستقل توسط ستاره‌شناسان رصدخانه کوه بنفش در چین و سامانه آخرین هشدار برخورد زمینی سیارک کشف شد، در حال حاضر بین مدار مشتری و زحل، در فاصله یک میلیارد کیلومتری زمین قرار دارد و به سمت داخل در حال حرکت است و در مداری حرکت می‌کند که در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۴ آن را به فاصله ۵۹ میلیون کیلومتری از خورشید می‌رساند.

این حقیقت که این دنباله‌دار در حالی که بسیار دور است پیدا شده، بخشی از دلیل هیجان ستاره‌شناسان است. اگرچه در حال حاضر نور آن بیش از حد ضعیف است که با چشم غیر مسلح بتوان دید، اما برای جرمی بسیار دور از خورشید درخشان است. و مشاهدات نشان می‌دهد که مداری را دنبال می‌کند که می‌تواند به آن اجازه دهد واقعا تماشایی شود.

دستور العملی برای عظمت دنباله‌دار

وقتی دنباله‌دارها به خورشید نزدیک‌تر می‌شوند، گرم می‌شوند و یخ‌های سطح آن‌ها بخار می‌شود. این گاز که از سطح دنباله‌دار فوران می‌کند، گرد و غبار را با خود حمل می‌کند و هسته را در ابری غول‌پیکر از گاز و غبار که گیسو نامیده می‌شود، می‌پوشاند و سپس توسط باد خورشیدی، گیسو از خورشید دور می‌شود و در نتیجه یک دُم مستقیما به سمت خورشید قرار می‌گیرد.

هر چه یک دنباله دار به خورشید نزدیک‌تر شود، سطح آن داغ‌تر و فعال‌تر می‌شود. از نظر تاریخی، اکثریت درخشان‌ترین و دیدنی‌ترین دنباله‌دارها مدارهایی را دنبال کرده‌اند که آنها را به خورشید نزدیک‌تر از مدار زمین کرده است.

به نظر می‌رسد که این دنباله‌دار هسته بزرگی دارد که آن را درخشان‌تر می‌کند و به اندازه کافی روشن است که بتوان آن را تا این اندازه دور از خورشید کشف کرد. قرار است یک برخورد بسیار نزدیک با ستاره ما داشته باشد و سپس تقریبا مستقیم از بین زمین و خورشید عبور کند و تنها دو هفته پس از حضیض یعنی نزدیک‌ترین حالتش به خورشید به فاصله ۷۰ میلیون کیلومتری از ما برسد. هر چه یک دنباله‌دار به زمین نزدیک‌تر شود، برای ما درخشان‌تر خواهد بود.

نفرین پیشگویی

پیش‌بینی رفتار دنباله دارهای تازه کشف شده یک بازی خطرناک است. برخی ممکن است دیدنی و جذاب باشند، در حالی که برخی پیش‌بینی‌ها شکست می‌خورند.

برای مثال، دنباله‌دار کوهوتک در سال ۱۹۷۳ را در نظر بگیرید. این دنباله‌دار مانند سوچینشان-اطلس، به‌طور غیرمعمولی دور از خورشید کشف شد و در مداری نزدیک به ستاره ما حرکت می‌کرد. ستاره شناسان به مردم وعده «دنباله دار قرن» را دادند و پیش بینی کردند کوهوتک می‌تواند به اندازه کافی درخشان شود که در روز روشن دیده شود.

اما کوهوتک همانطور که به سمت خورشید می‌چرخید، روشن شد، اما آهسته‌تر از حد انتظار. به جای اینکه در روز روشن قابل مشاهده باشد، فقط به اندازه درخشان‌ترین ستاره آسمان روشن شد و پس از حضیض به سرعت محو شد. اگرچه این هنوز هم نمایش خوبی بود، اما دنباله دار قرن نبود. به دلیل تبلیغات زیاد، بسیاری به کوهوتک لغب یک ناامیدی تماشایی را دادند.

این احتمال وجود دارد که سوچینشان-اطلس، مانند دنباله دار کوهوتک، برای اولین بار به درون منظومه شمسی نزدیک شود. ما هنوز مطمئن نیستیم اما اگر اینطور باشد، ممکن است کمتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد تماشایی باشد.

وقتی همه چیز به هم می‌ریزد

این می‌تواند حتی بدتر نیز باشد. دنباله دارها مستعد فاجعه هستند. آنها اغلب تکه تکه می‌شوند، از هم می‌پاشند و به طرز شگفت انگیزی متلاشی می‌شوند. آنهایی که برای اولین بار وارد منظومه شمسی داخلی می‌شوند، به طور ویژه‌ای شکننده هستند.

برای مثال زمانی که دنباله‌دار سوان(SWAN) کشف شد، امیدوارکننده به نظر می‌رسید و تصور می‌شد در ماه مه سال ۲۰۲۰ با چشم غیر مسلح دیده شود. اما با نزدیک شدن به خورشید، ناگهان درخشان شد، سپس شروع به محو شدن کرد. در زمانی که باید درخشان‌ترین حالت آن می‌بود، تماما ناپدید شد و در مقابل چشمان ما از پاشید.

آیا سوچینشان-اطلس ارزش انتظار را دارد؟

ما به طور قطع نمی‌دانیم که دنباله‌دار سوچینشان-اطلس تماشایی خواهد بود یا خیر. ممکن است از هم بپاشد و کمتر روشن شود، یا ممکن است ما را غافلگیر کند.

و حتی می‌تواند بیش از حد انتظار روشن شود و یک منظره شگفت‌انگیز در آسمان صبح در اواخر ماه سپتامبر و اوایل ماه اکتبر سال ۲۰۲۴ ایجاد کند.

اما ما نمی‌دانیم. ما اولین نکات را در ماه‌های آینده دریافت خواهیم کرد. با ردیابی نحوه درخشان شدن ستاره دنباله‌دار در حین حرکت آن به سمت خورشید، اولین نشانه‌های خود را در مورد سرنوشت واقعی آن به دست خواهیم آورد و بنابراین فعلا باید منتظر بمانیم.

انتهای پیام